Historia „polskiej myśli informatycznej” sięga początków XIX-go stulecia. Już w roku 1810 Abraham Stern, polski Żyd, wybitny konstruktor i uczony skonstruował serię maszyn liczących, które wykonywały cztery podstawowe działania arytmetyczne i potrafiły również wyciągać pierwiastki kwadratowe. W jednym z modeli, wystarczyło wprowadzić dane i operacja była wykonywana przez mechanizm zegarowy, bez ingerencji człowieka. Innym znanym Polakiem w prehistorii informatyki był logik, Jan Łukasiewicz, który w 1917 roku wprowadził bez nawiasowy zapis wyrażeń, popularnie zwany Odwrotną Notacją Polską (ang. Reverse Polish Notation). Zapis ten jest obecnie powszechnie stosowany w automatycznych obliczeniach wartości wyrażeń i wykorzystywany m.in. w kalkulatorach także tych software’owych.


Wspominając o początkach polskiej informatyki, nie można zapomnieć o zespole polskich matematyków z Biura Szyfrów nr 4: Marianie Rejewskim, Jerzym Różyckim oraz Henryku Zygalskim, którzy w 1933 roku złamali szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej ENIGMA. Było to osiągnięcie nie do przecenienia, gdyż szyfru tego nie mogli złamać ani Anglicy, ani Francuzi ani nawet Amerykanie, chociaż dysponowali znacznie lepszymi środkami technicznymi (o finansowych nawet nie wspominam) niż ówczesny polski wywiad wojskowy. Rozwój „informatyki” w II RP został zahamowany w 1939 roku, przez wybuch II WŚ. Sytuacja, w jakiej znalazł się wtedy nasz kraj (okupacja i formalna likwidacja państwa polskiego), spowodowała, że paradoksalnie sprzyjający rozwojowi techniki okres wojny, nie został, bo nie mógł zostać, przez polską naukę wykorzystany. Krótko po zakończeniu wojny, bo już w roku 1948, z inicjatywy Kazimierza Kuratowskiego, dyrektora Państwowego Instytutu Matematycznego, w Warszawie zostaje utworzona Grupa Aparatów Matematycznych (GAM), której kierownikiem zostaje, logik i statystyk, Henryk Greniewski. Pierwszymi pracownikami GAM byli świeżo upieczeni absolwenci Wydziału Łączności Politechniki Warszawskiej, Krystyn Bochenek, Leon Łukaszewicz i Romuald Marczyński, późniejsi konstruktorzy pierwszych działających komputerów analogowych i cyfrowych, oraz technik łączności Bocheńczyk. Cechowała ich odwaga i optymizm. K. Bochenek i R. Marczyński zdobywali pierwsze doświadczenia w zakresie elektroniki reperując w czasie wojny radia dla organizacji podziemnych. Na początku GAM nie dysponował żadnym zapleczem technicznym. Pierwsze prace polegały na studiowaniu docierającej już (lub przywożonej) z zachodu literatury (np. na temat pierwszych komputerów ENIAC i EDSNC) oraz na pracach koncepcyjnych, dotyczących m.in. programowanej maszyny cyfrowej w technice przekaźnikowej.


Pierwszą maszyną zbudowaną w GAM był GAM-1, skonstruowany przez Zdzisława Pawlaka w roku 1950. Nie była jednak ona nigdy stosowana do obliczeń. Prace nad pierwszą cyfrową maszyną EMAL trwały w latach 1953-1955 (w tak zwanym międzyczasie zbudowano pierwszą maszynę analogową ARR, czyli Analizator Równań Różniczkowych). Podczas tworzenia EMAL-a wzorowano się na logice maszyny EDVAC. EMAL była maszyną szeregową, dwójkową i jednoadresową, zbudowaną na technologii lampowej i pamięci rtęciowej o pojemności 512 słów 40 bitowych. Pracowała ona w dwóch trybach: tryb 1 – praca normalna, czyli wykonywanie rozkazów programu, tryb 2 – automatyczne czytanie informacji. Chociaż z powodu niewystarczającej niezawodności elementów maszyna EMAL nie została nigdy w pełni uruchomiona, to doświadczenie zdobyte przy jej budowie zostało wykorzystane w następnych projektach. W latach 1957-1958 powstał EMAL 2. Maszyna miała pamięć bębnową o pojemności 1024 słów rozmieszczonych na 32 ścieżkach. Na ścieżce zerowej był umieszczony prosty program wprowadzający, odgrywała więc ona rolę dzisiejszej pamięci ROM. Maszyna pracowała w arytmetyce uzupełnienia do 2, która do dzisiaj jest podstawą arytmetyki cyfrowej. Jej szybkość była związana z liczbą obrotów bębna i wynosiła średnio 150 operacji na sekundę. O niezawodności działania maszyny EMAL 2 może świadczyć wykonanie na niej obliczeń do tablic współczynników wzoru interpolacyjnego Legrange’a (opublikowanych przez M. Warmusa), które trwały nieprzerwanie przez trzy miesiące. Maszyna EMAL 2 była pierwszą maszyną liczącą powstającego Centrum Obliczeniowego PAN.



W 1956 z GAM PAN została utworzona samodzielna placówka – Zakład Aparatów Matematycznych (ZAM) PAN, a przy niej powstał w 1959 roku Zakład Produkcji Doświadczalnej Maszyn Matematycznych (ZPDMM). W 1958 roku, zespół pod kierunkiem Leona Łukaszewicza uruchomił pierwszą polską maszynę cyfrową XYZ. To wydarzenie, uważane za jedno z ważniejszych w historii polskiej informatyki, potwierdziło, że budowa maszyn cyfrowych w Polsce jest rzeczą możliwą i spowodowało większe zainteresowanie władz kraju tą dziedziną. Data jest też uważana za oficjalny początek polskiej informatyki. W maszynie XYZ zastosowano pamięć akustyczną o pojemności 1024 słów 18-bitowych, dzięki czemu wykonywała ona około 800 operacji na sekundę i pod tym względem przewyższała wiele maszyn cyfrowych zbudowanych w Polsce w następnych latach. W budowie XYZ skorzystano z wielu znanych i sprawdzonych na świecie rozwiązań. Architektura była uproszczeniem architektury maszyny IBM 701, natomiast konstrukcja komórek elementarnych (dynamiczne przerzutniki) została zapożyczona z maszyny radzieckiej BESM 6. Jako pamięć szybką wykorzystano zaprojektowaną dla maszyny EMAL pamięć akustyczną, opartą na rurach wypełnionych rtęcią, którą w późniejszym okresie zastąpiono pamięcią akustyczną opartą na drutach niklowych. Dołączono również pamięć bębnową w charakterze pamięci pomocniczej. Głównym urządzeniem wejścia-wyjścia był czytnik-dziurkarka kart, a wyjściem do bezpośredniego prezentowania wyników była lampa oscyloskopowa.



Maszyna XYZ została udoskonalona i wyprodukowana w kilkunastu egzemplarzach pod nazwą ZAM 2. Produkcją zajmował się Zakład Produkcji Doświadczalnej Maszyn Matematycznych (ZPDMM), utworzony z ZAM. W maszynie tej, która pracowała w kraju i za granicą, zastąpiono m.in. dość niedogodną eksploatacyjnie pamięć rtęciową przez pamięć magnetostrykcyjną. W 1964 roku, konstruktorzy i producenci tej maszyny otrzymali Nagrodę Państwową II stopnia. Mocną stroną maszyn XYZ i ZAM było oprogramowanie, głównym celem było utworzenie biblioteki programów numerycznych i systemu operacyjnego, który miał ładować programy binarne do pamięci i wykonywać je. Początkowo pisano programy w języku maszyny. Później powstały: język symboliczny SAS i system automatycznego kodowania SAKO, które znacznie uprościły programowanie.


System SAKO, uruchomiony w 1960 roku, został nazwany „polskim Fortranem” – jego twórcy rzeczywiście wzorowali się na Fortranie. System SAKO miał jednak przewagę nad ówczesnym Fortranem w tym, że można było stosować wyrażenia booloowskie oraz opisywać podprogramy w postaci procedur. System ten, zdaniem samych Rosjan, przewyższał podobne systemy opracowane w Związku Radzieckim, to uznanie świadczyło o wysokiej pozycji ówczesnej polskiej informatyki w obozie państw socjalistycznych. W 1962 roku ZAM został przekształcony w Instytut Maszyn Matematycznych (IMM) PAN, a ZPDMM w Zakład Doświadczalny IMM PAN.



Chociaż Centrum Obliczeniowe PAN (w 1977 roku w miejsce CO PAN został utworzony Instytut Podstaw Informatyki (IPI) PAN) zostało formalnie utworzone 1 stycznia 1961 roku, to tworzenie podwalin pod tę placówkę rozpoczęło się już w marcu 1956 roku w ramach Ośrodka Obliczeniowego Instytutu Badań Jądrowych PAN. Początkowo, pracami kierował Marek Greniewski. Finansowano budowę maszyny EMAL 2 oraz tworzenie dla niej biblioteki programów. W 1959 roku, OO IBJ PAN został przekształcony w Zakład Matematyki Stosowanej IBJ PAN (ZMS IBJ PAN), którego kierownikiem został M. Warmus. W tym zakładzie, w drugiej połowie 1959 roku zostali przeszkoleni przyszli konstruktorzy komputerów z Zakładów Elektronicznych ELWRO (WZE ELWRO). W 1961 roku wyprodukowano pięć maszyn UMC 1 skonstruowanych na Politechnice Warszawskiej. W tym samym roku, dokumentacja maszyny UMC 1 została przekazana do WZE ELWRO we Wrocławiu, które w latach 1962-1964 wyprodukowały 25 egzemplarze tej maszyny. Maszyny UMC 1 były wyposażone w pamięci bębnowe, które stanowiły osobny asortyment produkcji – wyprodukowano ich ponad 50 egzemplarzy dla zakładów, instytutów uczelnianych i na eksport do Jugosławii i na Węgry.



W1961 roku powstaje także Odra 1001, pierwszy komputer stworzony samodzielnie przez zakłady WZE ELWRO. Maszyna ta powstała w zawrotnym tempie, w ciągu jednego roku. Niestety, ze względu na jej dużą zawodność, nie nadawała się ona jeszcze do seryjnej produkcji. Podobnie było z następnym modelem, Odrą 1002, która miała już lepsze parametry, ale nadal nie nadawała się do wprowadzenia na rynek. W maju 1962 roku, CO PAN otrzymało zakupiony w ZSRR komputer Urał 2, i w kilka tygodni później zostały zakończone – prowadzone od 1961 roku – prace nad systemem programowania symbolicznego KLIPA dla tej maszyny. Władysław M. Turski wygłosił referat na temat tego języka na konferencji ACM National Conference (Syracuse, USA) w 1962 roku.


W ZD IMM PAN wyprodukowano całą rodzinę maszyn ZAM, wśród nich za największe osiągnięcie pod względem technicznym i programistycznym uznaje się maszynę ZAM 41, wykonaną w 1966 roku. Niestety nie była ona produkowana na skalę przemysłową – wyprodukowano jedynie 16 egzemplarzy tej maszyny. Komputer ten został wyposażony m.in. w następujące oprogramowanie: system operacyjny SO 141, język symboliczny SAS-41, translatory następujących języków: COBOL, Algol 60, SAKO – język do obliczeń numerycznych, CEMMA – język do symulacji procesów ciągłych, ZAM GPSS – język do symulacji procesów dyskretnych, ASTEK – język opisu i obróbki statystycznej danych i EOL – język do przetwarzania informacji tekstowej. Ten ostatni język został przeniesiony na maszyny IBM i zyskał pewną popularność w USA.



Już w 1964 roku, w III Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu, została utworzona klasa, w której były prowadzone zajęcia nt. „Programowanie i obsługa maszyn cyfrowych” według programu opracowanego przez Stefana Paszkowskiego. Zajęcia praktyczne przy komputerze były prowadzone w Katedrze Metod Numerycznych, Uniwersytetu Wrocławskiego. Pod koniec 1964 roku w Zakładach Elektronicznych WZE ELWRO, rusza seryjna produkcja komputera Odra 1003. Konstrukcja komputera oparta była na technice tranzystorowej. Przeznaczony był do obliczeń naukowo - technicznych i sterowania procesami technologicznymi. W latach 1964-1966 wyprodukowano 42 egzemplarze Odry 1003. W 1966 roku, produkowano już model Odra 1013, który oprócz pamięci bębnowej miał również pamięć ferrytową o pojemności 256 słów, dzięki czemu ta maszyna była dwa razy szybsza niż jej poprzedniczka – w tym czasie była to jedna z najlepszych maszyn w państwach należących do RWPG. Z ogólnej liczby 84 maszyn wyprodukowanych w latach 1966-1967, 53 egzemplarze wyeksportowano. Twórcami maszyn Odra 1001 – 1013 byli: w zakresie logiki – Thanasis Kamburelis, techniki układów logicznych – Andrzej Zasada, pamięci bębnowej i ferrytowej – Janusz Książek, konstrukcji mechanicznej – Jakub Markiewicz, konstrukcji bębnów i łączówek – Andrzej Niżanowski. Całość prac koordynował Jan Markowski.



Równolegle, konstruktorzy maszyn Odra 1003 i 1013, wzmocnieni nową grupą inżynierów, z Politechniki Warszawskiej, pracowali nad Odrą 1204 – nowym modelem maszyny cyfrowej. Głównym architektem tej maszyny był Thanasis Kamburelis. Parametry tej maszyny znacznie przewyższały parametry maszyny Odra 1013 – była to maszyna mikroprogramowana i zastosowano w niej dużą, jak na tamte czasy, pamięć ferrytową – 16K (32K lub 64K) słów 24-bitowych. Była wyposażona m.in. w system operacyjny i Język Adresów Symbolicznych (JAS) oraz translator języka Algol. Oprogramowanie tej maszyny opracował zespół z Katedry Metod Numerycznych Instytutu Matematycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, kierowany przez Stanisława Paszowskiego. W latach 1968-1972 wyprodukowano 179 maszyn Odra 1204, z czego 114 egzemplarzy wyeksportowano. W wielu krajach (np. w Czechosłowacji) powstawały kluby użytkowników tej maszyny. Ówczesna jej popularność to na pewno zasługa przemyślanego projektu, dobrego wykonania i świetnego oprogramowania.

W trakcie prac nad maszyną Odra 1204, jeszcze przed opracowaniem translatora języka Algol, Komisja Oceny Maszyn Matematycznych stwierdziła, że oprogramowanie tej maszyny jest bardzo ubogie w porównaniu z oprogramowaniem maszyn zachodnich. Zdawano sobie jednak sprawę z tego, że opracowanie takiego oprogramowania w krótkim czasie jest niemożliwe. Wtedy Jacek Moszczyński – członek Komisji – zaproponował, aby rozważyć problem budowy w Polsce maszyny, która akceptowałaby oprogramowanie podstawowe i użytkowe jednej z firm zachodnich. Komisja uznała pomysł za interesujący, a jej przewodniczący Romuald Marczyński, zgłosił odpowiednią propozycję do Zjednoczenia MERA.



Na przełomie kwietnia i maja 1967 r. do Anglii wyjechała grupa ekspertów w składzie: Witold Tyrman (MERA), Janusz Matejak (MERA), Marek Greniewski, Marek Wajcen, Wincenty Balasiński, przedstawiciel METRONEX-u oraz Eugeniusz Bilski (WZE ELWRO). Przeprowadzono rozmowy z firmami International Computers and Tabulators (ICT), International Business Machines (IBM) oraz English Electric Computers (EEC). Firma IBM (filia w Anglii) nie była zainteresowana żadną współpracą, natomiast ICT (później ICL) i EEC były gotowe ją podjąć. Wybrano ICT i jej maszynę serii 1900. Wynegocjowane zostały następujące warunki: Polska zakupi w 1967 r. duże maszyny ICL 1900 i w przyszłości, kupując m.c. będzie uwzględniała oferty ICL, natomiast firma ta przekaże WZW ELWRO dokumentację logiczną maszyny ICL 1904 oraz taśmy z pełnym oprogramowaniem podstawowym i użytkowym, w tym komplet testów kontrolnych. Warunki były dla nas korzystne, ponieważ maszyny miały być i tak kupione (dla GUS i ZR im. Kasprzaka). Anglicy zgodzili się na takie warunki, upewniwszy się, że nie muszą przekazywać dokumentacji technicznej pakietów ani pamięci ferrytowej. Oficjalne porozumienie zostało podpisane w lipcu 1967 r., a jesienią grupa logików WZE ELWRO rozpoczęła w ICL przeszkolenie w zakresie m.c. ICL 1904.



Od początku 1968 r. rozpoczęły się intensywne prace nad budową Odry 1304. Do budowy tej maszyny wykorzystano technikę m.c. Odra 1204, co znacznie ułatwiło pracę. Maszynę budowała ta sama grupa, która budowała Odrę 1204. Przedsięwzięcie było ryzykowne i wielu specjalistów w kraju wątpiło w jego powodzenie. W wyniku prac, na początku 1970 r. wykonano osiem maszyn Odra 1304 i stwierdzono ich pełną zgodność z ICL 1904. Uruchomienie produkcji Odry 1304 było trudne także z tego względu, że wzrosła w porównaniu z poprzednimi maszynami liczba urządzeń zewnętrznych. Doszły: czytnik kart, drukarka wierszowa, a później multipleksery i terminale. Istotną rolę w rozwinięciu produkcji m.c. Odra 1300 na większą skalę odegrało utworzenie nowych zakładów produkujących urządzenia informatyczne, takich jak ZMP Błonie (drukarki wierszowe) oraz MERAMAT (pamięci taśmowe). Zakłady te były nie tylko kooperantami WZE ELWRO, ale szybko stały się samodzielnymi eksporterami swoich wyrobów. Firma ICL była również zadowolona ze współpracy z WZE ELWRO, ponieważ sprzedała do Polski znaczną liczbę urządzeń zewnętrznych oraz licencję na drukarkę wierszową (do Zakładów Mechaniki Precyzyjnej w Błoniu).



Odra 1304 miała następujące oprogramowanie podstawowe: system operacyjny, języki programowania ALGOL, FORTRAN i COBOL, język konwersacyjny JEAN, języki symulacyjne CSL i SIMON, bibliotekę ponad 1000 programów i podprogramów standardowych oraz 15 pakietów programów użytkowych z zakresu planowania i zarządzania (które ze względu na różnice w systemach gospodarczych wymagały adaptacji). Odra 1304 oraz jej następczynie Odra 1305 i Odra 1325, zbudowane już na podstawie techniki układów scalonych, były na początku lat siedemdziesiątych najlepszymi maszynami w RWPG. Najważniejsze jednak było to, że posiadając tak bogate oprogramowanie oraz pełny asortyment urządzeń zewnętrznych, stały się pełnosprawnymi narzędziami informatyzacji wielu przedsiębiorstw i instytucji. Łącznie wyprodukowano 587 egzemplarzy maszyn Odra 1300, co umożliwiło informatyzację całych branż, takich jak budownictwo, kolej oraz instytucji, takich jak GUS oraz szkoły wyższe. Opierając się na tych maszynach, rozbudowanych o multipleksery i terminale, opracowane zostały w początku lat 70 pierwsze w RWPG abonenckie systemy wielodostępne.



Na początku 1968 roku w Moskwie, w dwustronnych rozmowach na najwyższym szczeblu gospodarczym, strona radziecka wymusiła na stronie polskiej zmniejszenie a w dalszej konsekwencji zaniechanie produkcji maszyn z serii Odra 1300 i podjęto decyzję o współpracy i budowie w państwach RWPG Jednolitego Systemu maszyn Cyfrowych, wzorowanych na maszynach IBM 360. Zakładom WZE ELWRO przypadła w „zaszczytnym” udziale produkcja maszyn R30, według projektu opracowanego w IMM w Erewaniu (Armenia). Projekt ten odbiegał od nowszej technologii stosowanej przy produkcji maszyn z serii Odra 1300. Dlatego przystąpiono w WZE ELWRO do opracowywania (nie bez protestów strony radzieckiej), pod kierunkiem Bogdana Kasierskiego, zupełnie nowego projektu tej maszyny, programowo zgodnej z pozostałymi maszynami Jednolitego Systemu (RIAD), lecz o parametrach technicznych kilkakrotnie wyższych od parametrów R30. W 1971 roku zostaje utworzone Krajowe Biuro Informatyki, centralny organ do nadzorowania działań w zakresie informatyki. Powstaje wtedy również koncepcja Krajowego Systemu Informatycznego.



W tym samym roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich zaprezentowany został minikomputer K-202, zaprojektowany przez Jacka Karpińskiego. K-202 cechował się budową modularną, multi-programowością oraz oszałamiającą jak na tamte czasy prędkością pracy wynosząca milion operacji na sekundę. Dzieło Karpińskiego było także jednym z pierwszych tego typu urządzeń na Świecie. Do początków 1973 r. zakład doświadczalny Era zmontował 30 maszyn typu K-202, z których połowę wysłano do Anglii (minikomputer K-202 został opracowany przy współpracy z brytyjskimi firmami Data-Loop i M.B.Metals), a po kilka sztuk zakupiły różne instytucje krajowe, rządowe, naukowe oraz wojsko. Nadchodziły dalsze zamówienia, gdy nieoczekiwanie sytuacja uległa dramatycznemu odwróceniu. Najpierw Anglicy wytoczyli proces o naruszenie praw patentowych, bowiem K-202 został opatentowany właśnie w Wlk. Brytanii. Jednocześnie zaczęły się mnożyć trudności ze strony władz krajowych. Padły oskarżenia o podejrzane związki z interesami zagranicznej firmy wrogiego bloku, wręcz o dywersję i sabotaż. Karpiński znalazł się na czarnej liście osób źle widzianych, wkrótce też usunięto go z zakładu Era, który powstał w celu realizacji jego nowatorskiej koncepcji.



W nowej sytuacji, gdy K-202 wykreślono z planów produkcyjnych, prace projektowe nad minikomputerami kontynuowano od roku 1973 w Instytucie Maszyn Matematycznych, któremu podporządkowano zakład doświadczalny Era. Skonstruowano tam i uruchomiono minikomputer Momik 8b (8-bitowy). Na Międzynarodowe Targi Poznańskie w roku 1974 wysłano 12 modeli, tego minikomputera jednak pod zmienioną nazwą Mera 300. W roku 1976 miejsce Mery 300 zajęła Mera 400 o znacznie większych możliwościach obliczeniowych. Pod koniec roku 1977 kończą się w WZE ELWRO prace nad projektem maszyny, programowo zgodnej z systemem RIAD. W roku 1978 debiutuje R-32 z pamięcią operacyjną o pojemności 1024 KB.



Na przełomie 1979/80 roku, zarówno w WZE ELWRO jak i MERA ruszają prace nad skonstruowaniem nowych modeli mikrokomputerów. Z powodu niesprzyjającej sytuacji politycznej, oraz wprowadzeniem w grudniu 1981 roku stanu wojennego prace przedłużają się aż do końca roku 1982. Na początku 1983 roku debiutują MERA RTDS 8 (procesor: klon Intela 8080, 64 KB RAM), MERA MERITUM (procesor: U880D (Z80 produkcji NRD) 2,5 MHz Pamięć: 16 kB RAM, 14 kB ROM, 1 kb V-RAM, System:Basic, Grafika: 64 (32) x16 semigrafika,Dźwięk:1 kanał, Złącza: Magnetofon, RS232C, Composite, Centronics ) oraz ELWRO 500 (12 KB ROM, 48 KB RAM, System operacyjny EMOS kompatybilny z CP/M 2.2.). Znacznie większą popularnością cieszył się ELWRO 500. Spowodowało to, opracowanie całej serii tych komputerów.



Na rynku pojawiły się kolejno: ELWRO 600 który był praktycznie kontynuacją mikrokomputera ELWRO 500, a podstawowa różnica tkwiła w budowie modułowej. Moduł jednostki centralnej miał pamięć operacyjną RAM 64 KB, pamięć stałą ROM 8 KB. Klawiaturę alfanumeryczną, wydzieloną klawiaturę numeryczną dziesiętną i heksadecymalną oraz klawisze funkcjonalne. ELWRO 600 był typowym mikrokomputerem biurowym, podobnie jak model 500-et. ELWRO 700 Solum, powstał jako dzieło brygady racjonalizatorów koła Stowarzyszenia Elektryków Polskich w WZE ELWRO. Mógł być wyposażony w pamięć ROM od 8 do 16 KB oraz RAM od 16 do 48 KB. Klawiaturę alfanumeryczną w układzie z alfabetem polskim i dodatkowymi klawiszami funkcyjnymi. Solum miał być według założeń polskim mikrokomputerem edukacyjnym. W 1986 r. miało się znaleźć na rynku ok. 10 tys. szt. tego mikrokomputera, a w następnych latach znacznie więcej.



ELWRO 800, mikrokomputer opracowany wspólnie przez Instytut Automatyki Politechniki Poznańskiej oraz Instytut Komputerowych Systemów, Automatyki i Pomiarów we Wrocławiu. Oparty na mikroprocesorach 8 i 16-bitowych umożliwiających tworzenie systemów od jednoprocesorowych 8-bitowych przez jedno- i wielo-procesorowe 16-bitowe, aż do wieloprocesorowych mieszanych. Mógł współpracować z wieloma urządzeniami zewnętrznymi dostępnymi na rynku krajowym (produkcji polskiej, bułgarskiej, NRD, Węgierskiej Republiki Ludowej). Struktura modułowa ELWRO 800, przy szerokim zestawie oferowanych modułów, pozwalała na konfigurowanie systemów wyspecjalizowanych o bardzo zróżnicowanym stopniu złożoności. Na 57 MTP w Poznaniu ELWRO 800 wyróżniono Złotym Medalem. ELWRO 800 junior - mikrokomputer edukacyjny opracowany przez Instytut Automatyki Politechniki Poznańskiej w 1986 r. jako 8-bitowy mikrokomputer edukacyjny, mogący pracować w sieci zarówno z takim samym sprzętem, jak też z popularnymi już w polskich szkołach ZX SPECTRUM. 1-go kwietnia 1985 roku powstaje spółka, której udziałowcami były m.in. przedsiębiorstwa: warszawska ERA i POLON, MERA-BŁONIE, POLCOLOR (Piaseczno), MERA-SYSTEM, MERAL, BIUROTECHNIKA oraz stołeczny Instytut Maszyn Matematycznych. Powstała ona w celu opracowania i wdrożenia naukowo - produkcyjnego programu „MAZOVIA”, a bardziej po „ludzku” mówiąc mająca za zadanie opracowanie polskiego klona IBM PC.



Pod koniec roku 1986 debiutuje MAZIOVIA 1016. Jest to komputer bazujący na Intelowskim 16-bitowym procesorze 8086 (późniejsza produkcja opiera się całkowicie na jego radzieckim klonie K 1810 WM86). MAZOVIA była, zarówno sprzętowo jak i programowo, w 100 % zgodna ze standardem IBM PC. Na początku roku 1987 wprowadzono do sprzedaży komputer MAZOVIA 1032 , budowany na początku w oparciu o 32-bitowy procesor Intel 80386. MAZIOWA 1032 była ostatnim tchnienie PRL-owskiego „przemysłu” komputerowego. Po roku 1989 wiele z opisanych w powyższym artykule przedsiębiorstw przestało istnieć, lub zostało przejętych przez właścicieli prywatnych, którzy zmienili ich nazwy lub/i profil produkcji. Po roku 1990-tym rynek został przejęty przez powstałego w 1988 roku OPTIMUSA, założonego w 1989 roku JTT, oraz przez niezliczone małe sklepy komputerowe sprzedające tak zwane „składaki”, ale to już temat na zupełnie inny artykuł.

Konsultacja naukowa: Remigiusz Orłowski

PS. Powyższy tekst zawiera tylko część bogatej historii polskiej informatyki i komputeryzacji, pominięto wiele faktów i zdarzeń, i zamieszczono tylko te, które autor uznał za najważniejsze, co nieznaczny, że te przemilczane są nieważne i nie warte przedstawienia. Po prostu nie sposób w jednym artykule opisać tak znaczącego ogromu zdarzeń.

źródła : „Młody Technik” (nr 7/1974) „Informatyka” (nr 1/1973 nr 3/1973, nr 8-12/1989), „Bajtek” (nr 5-6/1986 nr 10/1986), „Okres maszyn cyfrowych typu ODRA”: Eugeniusza Bilskiego wspomnienie o Zakładach Elektronicznych ELWRO (1989), „Od EMAL-a do...” – wywiad z prof. Marczyńskim, twórcą pierwszych polskich komputerów (1989), Internet